عضو هیات علمی جهاددانشگاهی که طی ۱۰ سال گذشته مدیریت اجرای سامانه ی ارتباطات هوشمند خودرویی را به عهده داشته، با تشریح عملکرد تکنولوژی هایی که از چند سال گذشته با عنوان تامین امنیت سفر در جاده ها، بر روی خودروهای عمومی نصب می شود، گفت: تجهیزات نصب شده بر روی خودروها باید قبل از وقوع حوادث از آن جلوگیری نماید، نه اینکه بعد از حادثه، صرفاً مانند جعبه سیاه عمل کرده و موارد خاصی مانند تخطی از سرعت مجاز را به ما گزارش کند.

مدیر گروه پژوهشی فناوری اطلاعات سازمان جهاد دانشگاهی اظهار داشت: باید با کمک گرفتن از دستارودهای متخصصان داخلی که طی یک دهه گذشته پا به پای متخصصان کشورهای توسعه یافته توانسته اند به نتایج قابل قبولی در زمینه ی طراحی و ساخت تجهیزات ارتباطات خودرویی برسند، از فرصت موجود در داخل کشور برای اجرای پروژه سپهتن که هم اکنون بر روی اتوبوس ها نصب شده و هزینه آن نیز از جیب رانندگان محترم پرداخت می شود، به نحوی استفاده شود که بتوانیم به یک سامانه ایمنی فعال که قابلیت پرهیز دادن رانندگان از مواجهه با موقعیت های مخاطره آفرین در جاده ها را داشته باشد برسیم. این کار به سادگی امکانپذیر است. فقط توجه و جامع نگری پلیس راه ناجا و سایر مسئولین محترم در سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای را می طلبد.

مهندس حبیب رستمی با تاکید بر لزوم وجود قابلیت تشخیص سرعت های مجاز در نقاط مختلف جاده از طریق سامانه سپهتن که بر روی اتوبوس ها نصب شده است، اظهار داشت: در ارتباط با این سامانه، به راحتی می توان با استفاده از تجهیزات و دستاوردهای متخصصان داخلی، آنرا ارتقاء داد، بگونه ای که این قابلیت را کسب کند که تشخیص دهد چه زمانی اتوبوس به نزدیکی یک پیچ می رسد و اینکه باید هشدار کاهش سرعت را به راننده بدهد تا با حادثه واژگونی و سقوط به دره مواجه نشود.

وی با بیان اینکه سامانه سپهتن، قادر به جلوگیری از حوادث مرگبار جاده ای نیست، اظهار داشت: باید از مسئولین محترم سئوال شود چرا این سامانه نمی تواند از وقوع حوادثی مانند حوادث اخیر اتوبوس های مسافربری جلوگیری کند؟ و طی سالهای گذشته مکرر به مسئولین محترم پلیس راه و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای عرض کرده ایم که این سامانه در شرایط کنونی آن اساساً قادر به تشخیص و صدور هشدارهایی به منظور جلوگیری از وقوع اینگونه تصادفات و حوادث نیست.

 پلیس راه و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، بایسته است با درس گرفتن از حوادثی که متأسفانه هرچند وقت یکبارتکرار می شود، به فکر اصلاح عاجل در روش اجرای پروژه سپهتن و بهبود کارآیی آن برآیند.

وی گفت: مطمئنا شایسته نظام جمهوری اسلامی نیست و با پیام اخیر مقام معظم رهبری نیز که فرموده اند باید همگان در جهت جلوگیری از بروز اینگونه حوادث تلاش کنند؛ نیز در تناقض است که سامانه سپهن را صرفاً به مثابه یک جعبه سیاه به حساب آوریم و از قابلیتهای فناوری های نوین برای هشدار دهی و جلوگیری از بروز حوادث رانندگی در آن استفاده نکنیم.

 کاهش پایدار تصادفات جز با استفاده از سامانه ها و تجهیزات ایمنی فعال در خودروها امکانپذیر نیست.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی در ادامه با بیان اینکه کاهش پایدار تصادفات جز با استفاده از سامانه ها و تجهیزات ایمنی فعال در خودروها امکانپذیر نیست گفت: تجهیزات «فعال» در مقابل تجهیزات «غیرفعال» مانند کیسه هوا مطرح می شود. کیسه هوا چه زمانی عمل می کند؟ وقتی کار از کار گذشته باشد و شما خدای ناکرده تصادف کرده باشید. در این شرایط و با عملکرد صحیح سامانه کیسه هوا، امید است که از شدت جراحاتتان کاسته شود، اما خسارات مالی شما سر جای خودش خواهد بود. تجهیزات «فعال» یعنی تجهیزاتی که قبل از وقوع تصادف به شما هشدار می دهد تا خود را از قرار گرفتن در شرایط برخورد در ترددهای شهری و جاده ای دور کنید تا تصادفی رخ ندهد. امروزه این تجهیزات را بر مبنای یک فناوری ارتباطی خاص به نام «ارتباطات خودرویی مبتنی بر استاندارد p802.11 موسوم بهDSRC 5.9GHz» طراحی کرده اند. این فناوری ممکن می سازد که یک خودرو به طور مداوم با محیط پیرامون خود در ارتباط باشد و بدینوسیله در هر لحظه بداند که در چه شرایطی قرار دارد تا با هشدارهایی که به راننده می دهد، در موقعیتهای مخاطره آفرین قرار نگیرد.

مهندس رستمی افزود: ما در سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف به این فناوری دست یافته ایم و آن را در شرایط کاملا عملیاتی مورد آزمونهای متعدد قرار داده ایم. این آزمون ها آخرین بار به صورت میدانی و عملیاتی با حضور عوامل محترم فاوای ناجا تکرار شده اند و مورد تأئید کتبی معاونت فاوای ناجا نیز قرار گرفته اند. آزمون هایی که پیشتر از این به صورت آزمایشگاهی توسط سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و در صحنه عملیات یکی از پاسگاه های پلیس راه با حضور نمایندگان این سازمان و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای انجام و نتایج آنها به تأئید رسمی رسیده است.

عضو هیات علمی جهاددانشگاهی؛ جلوگیری از برخورد خودروها با یکدیگر و هشدارهای ایمنی مانند هشدار واژگونی و هشدار سبقت ممنوع را به عنوان بخشی از کاربردهای این فناوری ذکر کرد و افزود: علت تأکید ما برای استفاده از این فناوری در پروژه سپهتن این است که به تدریج و با افزایش ضریب نفوذ آن، از میزان تصادفات جاده ای در کشور به صورت پایدار کاسته شود. پروژه سپهتن می تواند به عنوان پیشران توسعه کاربردهای این فناوری در کشور عمل کند.

عضو هیات علمی جهاددانشگاهی با بیان اینکه بسیار جای سئوال و تأمل دارد که چرا مسئولین محترم پروژه سپهتن اصرار دارند در گذشته زندگی کنیم و خود را از منافع فناوری های نوین محروم سازیم، اظهار داشت: با توجه به اصرار کنونی برای تداوم اجرای پروژه سپهتن، اگر به اصلاح معماری آن در همین مقطع (و قبل از ادامه نصب تجهیزات آن بر روی سایر خودروهای حمل و نقل جاده ای) بر اساس بازخوردهای عملکرد آن بر روی اتوبوسها پرداخته شود و شرایط استفاده از فناوری یاد شده فراهم گردد، یقینا علاوه بر مطرح شدن نام ایران به عنوان یکی از پیشروان استفاده از این فناوری در سطح دنیا، توانسته ایم کشور را از منافع عدیده آن برای ایمنی حمل و نقل برخوردار نمائیم. قابل ذکر است بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا از جمله فرانسه این کار را قبلا شروع کرده اند.

مدیر گروه پژوهشی فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه رانندگان ناوگان عمومی کشور علیرغم اینکه هزینه ی نصب این تجهیزات را از جیب خود پرداخت می کنند، نفع مستقیمی از آن نمی برند، اظهار داشت: این تجهیزات باید به صورت فعال با هشداردهی های لازم، از وقوع تصادفات مرگبار جلوگیری کند. تصادفاتی که حتی رانندگان حرفه ی نیز به دلیل عدم دریافت هشدارهای قبلی با آنها مواجه می شوند.

اینکه سامانه سپهتن در اساس می تواند سامانه خوبی باشد، حرفی نیست. مسئله اینست که از فناوری نوین ارتباطات خودرویی در آن استفاده نمی شود و نتوانسته اند در معماری آن ارائه خدمات ارزش افزوده به رانندگان را لحاظ کنند.

مهندس رستمی در ادامه می گوید: در این پروژه باید می آمدند و از پروتکل DSRC مبتنی بر استاندارد p802.11 استفاده می کردند. اما به جای آن رفته اند و از نسل اول این پروتکل بر مبنای استاندارد کشور کره جنوبی استفاده کرده اند که هیچ کارآمدی برای اهداف پروژه سپهتن ندارد. اما هزینه آن را از رانندگان با عنوان «دستگاه DSRC سپهتن مدل RHI-91 » دریافت می کنند.

در این شرایط که نمی خواهند بپذیرند باید از پروتکل پیشرفته استفاده کنند، به سمت استفاده از شبکه تلفن همراه می روند که با ضعفهای جدی به خاطر عدم پوشش کامل جاده های کشور همراه است و در بسیاری از مواقع، به خصوص در ایام تعطیلات که حجم تردد خودروها زیاد می شود و یا در شرایط نامساعد جوی با تأخیرات فراوان برای انتقال پیامهای مورد نظر مواجه است. ضمن آنکه رانندگان محترم هم باید همیشه مبالغی را به عنوان شارژ ماهانه پرداخت کنند، در حالیکه استفاده از پروتکل مورد نظر هیچ هزینه ای برای استفاده کنندگان ندارد.

مدیر گروه پژوهشی فناوری اطلاعات در ادامه افزود: بدون استفاده از این پروتکل پیشرفته، نه تنها خودمان را از مزایای بیشمار آن محروم کرده ایم، بلکه در نهایت تجهیزات سپهتن را نیز به سرنوشت تجهیزات GPS آفلاین دچار کرده ایم و کشور را سالها از رسیدن به شرایط توسعه برای ایمنی حمل و نقل جاده ای دور ساخته ایم.

وی گفت: در صورت برطرف شدن ایرادات این سامانه که بسیار مهم و جدی است، می توان از آن برای بهبود ایمنی، کاهش تصادفات و رفاه حال رانندگان ناوگان عمومی جاده ای بهره گرفت.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی اظهار داشت: برخی از رانندگان اتوبوسها در مورد عملکرد تجهیزات کنونی سامانه سپهتن، به موضوع تاخیر در رسیدن اطلاعات به پاسگاه اشاره کرده اند و بسیار گلایه مند هستند که همین ایراد باعث شده است آنها را مجبور کنند پس از اینکه مسافت طولانی از پاسگاه دور شده اند، به پاسگاه برگردند.

این ایراد بسیار بزرگی برای سامانه سپهتن محسوب می شود، چرا که می تواند به حوادث بسیار تلخ و مرگباری بیانجامد.
فرض کنید راننده یک وسیله نقلیه عمومی تخلفات حادثه سازی را در یک قطعه از مسیر داشته باشد و گزارش این تخلفات به موقع به پاسگاه پلیس راه نرسد. این وسیله نقلیه (اتوبوس، کامیون یا تریلی) از مقابل پاسگاه پلیس راه عبور می کند و همان تخلفات را در ادامه مسیر تکرار می کند. چه اتفاقی ممکن است بیافتد؟ آیا محتمل نیست که این تخلفات به یک تصادف مرگبار با تلفات بسیار بیانجامد؟ چه کسی مسئول وقوع این تصادف خواهد بود؟ آثار و تبعات نگران کننده و بعضاً مرگبار این ایراد جدی در تجهیزات کنونی سامانه سپهتن قبلاً توضیح داده شد.

در صورت الزام به استفاده از فناوری DSRC مبتنی بر استاندارد ۸۰۲٫۱۱p در این تجهیزات، قادر خواهیم بود که در گامهای بعدی به اجرای کاربردهای ایمنی از طریق ارتباطات خودرو با خودرو (V2V) بپردازیم که ذاتاً می تواند از وقوع بسیاری از تصادفات جاده ای در کشور جلوگیری نماید. در واقع در این صورت می توانیم سامانه سپهتن را به سامانه ایمنی فعال در خودروها تبدیل کنیم.

مهندس رستمی با تاکید بر اینکه به جای اصرار بی مورد بر ادامه وضعیت کنونی این سامانه، باید همه یک صدا بوده و این مطالبه را داشته باشیم که این سامانه اصلاح و بهبود یابد گفت:. اصلاح این سامانه به گونه ای باید باشد که رانندگان محترم فقط جنبه های کنترلی آن را نبینند، بلکه اطمینان یابند که این سامانه می تواند به عنوان یک دستیار قوی برای آنها و در جهت ایمنی و رفاه حالشان عمل نماید.

 استفاده از فناوری ارتباطات خودرویی که هم اکنون به صورت کامل امکان اجرای آن توسط متخصصان داخلی وجود دارد، می تواند این پروژه را در سطح جهانی به عنوان یک حرکت مؤثر جمهوری اسلامی ایران برای کاهش تلفات جاده ای مطرح نماید.

حبیب رستمی با تاکید بر استفاده از فناوری ارتباطات خودرویی با هدف کاربردهای ایمنی آن افزود: اجرای این طرح در کشور که مقدمات آن مهیا است، می تواند این پروژه را در سطح جهانی به عنوان یک حرکت مؤثر جمهوری اسلامی ایران برای کاهش تلفات جاده ای مطرح نماید.

وی گفت: واقعیت اینست که اگر همین مقدار خودروهای ناوگان حمل و نقل عمومی جاده ای (که اجبارا باید به تجهیزات پروژه سپهتن مجهز باشند) به فناوری ارتباطات خودرویی مجهز شوند (با بکارگیری فناوری DSRC در باند فرکانسی ۵٫۹ گیگاهرتز) قطعا می توانیم شاهد یک تحول بنیادی در ارتقاء سطح ایمنی ترددهای خودرویی در کشور باشیم.

 دنیای پیشرفته برای کاهش پایدار تصادفات در جاده های کشور به فناوری ارتباطات خودرویی (فناوری DSRC در باند ۵٫۹ گیگاهرتز) رسیده است. چرا نباید ما از آن استفاده کنیم؟
مهندس رستمی افزود: انتظار از مسئولین ذیربط در سازمان راهداری و پلیس راهور این است که به این موضوع مهم توجه کنند و در جهت اصلاح رویه اجرای این پروژه اقدامات جدی و عاجل به عمل آورند.
عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی، یکی از کاربردهای فناوری DSRC اعلام هشدار واژگونی خودررو در هنگام نزدیک شدن به پیچ جاده ها (Rollover Warning) ذکر کرد و افزود: اگر اعلام می شود که بیشترین حوادث رانندگی ما از این نوع می باشد، چرا در طراحی و پیاده سازی پروژه سپهتن به این مهم توجه نشده است؟

وی با تاکید بر اینکه مسئولین ذیربط باید از ادامه نصب تجهیزات پروژه سپهتن جلوگیری کرده و برای یک دوره زمانی لازم به تحلیل و ارزیابی عملکرد آن بر روی اتوبوسها بپردازند گفت: قطعا با تحلیل عملکرد و برطرف کردن ایرادات این پروژه، خواهیم توانست به یک بستر مناسب نرم افزاری و سخت افزاری برای تجهیزات درون خودرویی برسیم که ما را در تحقق اهداف ایمنی جاده ای و ایمنی پایدار در سطح جاده ها و ترددهای خودرویی یاری نماید.

مهندس رستمی افزود: به عنوان یک محقق در این حوزه وظیفه دارم ایرادات این سامانه را با صدای بلند و رسا اعلام نمایم، شاید به گوش کسی برسد و برای اصلاح این ایرادات سامانه اقدام نماید. هدف بیان اصولی مشکلات این سامانه و درخواست برای حل آنها می باشد. وقتی گفته می شود که ساختار ارتباطات کنونی این سامانه ناکارآمد است، باید به دلایل بیان شده برای این ناکارآمدی توجه نمائید.

 به عنوان یک ایرانی نگران آمار بالای کشته های تصادفات جاده ای در کشور هستم و تلاش می کنم به طور اصولی و علمی به ایرادات این سامانه پرداخته شود و برای برطرف شدن این ایرادها هم راهکار علمی ارائه می کنیم.

مهندس رستمی گفت: انشاالله مسئولان کشورمان با شنیدن سخنان دلسوزانه محققان و متخصصان کشورمان، کمک کنند با اصلاح اصولی این سامانه، گام مؤثری در بهبود ایمنی ترددهای خودرویی در کشور برداشته شود تا مردم عزیزمان مانند بنده که پدرم را سالیان پیش در تصادف با خودرو از دست دادم، داغدار عزیزانشان در تصادفات خودرویی نباشند.

وقتی رهبری ارجمند کشور در آخرین سخنان خود در دانشگاه علوم انتظامی می فرمایند که هر کس در هر کجا که هست باید کاری برای کاهش تصادفات جاده ای انجام دهد، چرا باید نسبت به آن بی توجه باشیم. اقدام و پیگیری ما در این چند سال گذشته دقیقاً مبتنی بر همین خواست رهبری معظم بوده است تا اگر می توانیم کاری کرده باشیم. اما افسوس که مسئولین ذیربط به این مهم توجهی ندارند.
/پایان مصاحبه