دلایل پنهان اصرار سازمان هواشناسی برای عقد قرارداد انحصاری با شرکت MFI فرانسه
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ اول اردیبهشت ماه جاری سازمان هواشناسی توضیحاتی را درباره “توسعه و نوین‌سازی مجموعه خود با همکاری سازمان هواشناسی فرانسه (شرکت mfi)” ارائه داد که این توضیحات ذیل مطلبی با عنوان سازمان هواشناسی از ۲۰ سال پیش اقدام به تولید پوشه‌های پروازی کرده است در باشگاه تسنیم منتشر شد.از آنجایی که در بخشهایی از این مطلب به یکی از پروژه‌های اجرایی سازمان هواشناسی توسط گروه پژوهشی فناوری اطلاعات جهاد دانشگاهی صنعتی شریف با مدیریت رستمی به‌عنوان مدیر فنی پروژه اشاره شده بود،
“حبیب رستمی” عضو هیئت علمی گروه پژوهشی فناوری اطلاعات جهاد دانشگاهی صنعتی شریف، پاسخی به مطلب مورد اشاره سازمان هواشناسی داده که در ادامه آمده است:
«در مطلب سازمان هواشناسی اشاره شده: “سازمان هواشناسی کشور حدود ۱۵ سال پیش مطالعات مربوط به توسعه و نوین‌سازی مجموعه خود را با همکاری سازمان هواشناسی فرانسه شرکت (MFI) که یکی از پیشرفته‌ترین هواشناسی‌های جهان است، انجام داد و یک طرح جامع با توجه به امکانات و توان داخلی تهیه کرد”.
درباره این عبارت باید به‌صراحت اعلام کرد آنچه توسط شرکت MFI به‌عنوان یک شرکت دولتی وابسته به سازمان هواشناسی فرانسه در گذشته انجام شده است، هرچند نام آن را «مطالعات پایه» گذاشته بودند، در واقع چیزی نبود جز مشخصات محصولات این شرکت که فارغ از نیازمندیها و شرایط هواشناسی کشور می‌خواستند به ایران بفروشند و قرار بود این کار در قالب یک کنسرسیوم ایرانی ــ فرانسوی به‌نام TKF انجام شود.
در این زمان با تصویب شورای اقتصاد، جهاد دانشگاهی صنعتی شریف به‌عنوان «عامل چهارم» وارد موضوع شد تا تکالیف مقرر خود را برای «مدیریت طرح» انجام دهد.
قرارداد این کار در تاریخ ۱۰ اسفند ۸۴ بین سازمان هواشناسی کشور و جهاد دانشگاهی صنعتی شریف منعقد شد که در دو مرحله به‌انجام رسید؛ در مرحله اول، تنظیم قرارداد همکاری با کنسرسیوم TKF به‌رهبری شرکت MFI برای مشارکت در اجرای «طرح توسعه فناوری اطلاعات و نوین‌سازی هواشناسی (MITD)» در دستور کار قرار گرفت؛ در این مرحله جهاد دانشگاهی توانست قرارداد خارجی اولیه را به یک قرارداد جامع از لحاظ فنی و حقوقی تبدیل کند و مسائل انتقال فناوری و تأمین نیازمندیهای خاص سازمان را در آن بگنجاند.
شرکت MFI این قرارداد را نپذیرفت و به‌بهانه تحریمهای بین‌المللی و اینکه یک شرکت دولتی و تحت اوامر دولت فرانسه است، کنار کشید و ادامه کار در مقطع امضای قرارداد متوقف شد و این مرحله از خدمات «عاملیت چهارم» طرح در اواخر سال ۱۳۸۵ خاتمه یافت.
فرموده‌اند: «در زمان تحریم‌ها یکی از پروژه‌هایی که قرار شد با توجه به توان داخلی اجرا شود، بخش بانک داده بود که تحویل جهاد دانشگاهی شد که در کنار یک شرکت داخلی آن را به‌مرحله اجرا درآورند».
در این باره نیز لازم است به نگارندگان مطلب فوق در سازمان هواشناسی کشور یادآوری شود که اساساً چنین چیزی مطرح نبوده است که «پروژه به جهاد دانشگاهی تحویل شود تا در کنار یک شرکت داخلی آن را به‌اجرا درآورند» بلکه با کنار کشیدن شرکت MFI این تصمیم با هماهنگی مدیریت وقت سازمان هواشناسی مندرج در صورت‌جلسه مورخ ۱۵ دی ماه ۱۳۸۶ گرفته شد که در دومین مرحله از قرارداد همکاری جهاد دانشگاهی با سازمان هواشناسی کشور، بخشی از طرح MITD تحت عنوان «پروژه نوین‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی هواشناسی کشور (IRIMO-IS)» بر اساس نیازمندیهای واقعی سازمان هواشناسی کشور و بر اساس «مطالعات پایه» انجام‌شده قبلی به‌مرحله اجرا درآید.
در اینجا خوب است یادآوری شود که مدیریت کنونی سازمان هواشناسی و برخی معاونین و مدیران حال حاضر این سازمان در آن زمان به‌عنوان کارشناسان فنی سازمان در کارگروه‌های تدوین نیازمندیهای این پروژه حضور داشته‌اند و باید از سابقه تعریف این پروژه کاملاً آگاهی داشته باشند.
جهت آگاهی عموم مخاطبین این مطلب، به‌عرض می‌رساند در پروژه IRIMO-IS، سیستم‌های اصلی مورد نیاز سازمان شامل سیستم اطلاعات و پردازش مرکزی (CIPS) و سیستم مدیریت پایگاه داده اقلیمی (CDMS) طراحی، نصب و راه‌اندازی شده‌اند.
در بخش سیستم اطلاعات و پردازش مرکزی تعداد ۷۲ نیاز و در بخش سیستم مدیریت پایگاه داده اقلیمی تعداد ۱۰۱ نیاز در ابتدا مطرح بوده‌اند که در جریان اجرای پروژه، با توجه به برخی تغییرات در شرایط و نیازمندیهای عملیاتی سازمان، تغییرات لازم در تعداد و تعریف این نیازها به‌عمل آمده است که مدیریت این تغییرات نیز در زمره وظایف خدمات مدیریت طرح قرار داشته است؛ نیازمندیهای نهایی بر اساس راهکارهای مورد تأیید سازمان هواشناسی کشور تأمین و به مرحله بهره‌برداری رسیده‌اند، هدف از اجرای پروژه IRIMO-IS این بوده که سیستم‌های جدید در تعامل با یکدیگر و با سایر سیستم‌های اطلاعاتی موجود سازمان به‌طور یکپارچه عمل کنند و با مهاجرت‌دهی داده‌های موجود به پایگاه‌های داده جدید، از همه قابلیتهای سیستم‌های موجود استفاده شود.
فرموده‌اند: «این پروژه قرار بود در مدت ۹ ماه خاتمه یابد که با توجه به عدم دانش لازم منجر به مشارکت شرکت فرانسوی COROBOR و متأسفانه اجرای پروژه به‌سبب همین عدم آشنایی به‌جای ۹ ماه، بیش از ۵ سال به‌درازا کشید و آسیب فراوانی به منابع مالی و فعالیتهای سازمان هواشناسی وارد کرد».
در ارتباط با این بیان کاملاً نادرست و غیرمنصفانه باید به‌عرض برساند که اجرای این پروژه از طریق برگزاری مناقصه و طی قرارداد مورخ ۱۳۸۸٫۴٫۲۸ به شرکت ایزایران با همکاری شرکت فرانسوی COROBOR واگذار شد؛ مدت اولیه اجرای این قرارداد ۲۷ ماه، با منظور کردن یک سال آخر آن به‌عنوان دوره ضمانت قرارداد بوده است که در عمل با ملاحظه شرایط حاکم بر اجرای قرارداد و متأثر از تحریمهای بین‌المللی و همچنین با توجه به برخی تغییرات در نیازمندیهای سازمان، زمان اجرای قرارداد تا پایان برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه کشور تمدید شد.
بنابراین ملاحظه می‌شود که شروع پروژه IRIMO-IS (یعنی زمان انعقاد قرارداد آن) تیر ماه ۱۳۸۸ بوده است و اگر مدت زمان قانونی آن را هم ۲۷ ماه بدون تمدید در نظر بگیریم، پایان این قرارداد مهرماه ۱۳۹۰ بوده است و سامانههای موضوع پروژه نیز تقریباً از همین زمان به‌تدریج در مدار تحویلگیری موقت سازمان قرار گرفته‌اند و سپس به‌صورت دائم به سازمان تحویل شده‌اند که این مهم به‌دلیل ظرافتهای خاص کار، لزوم یکپارچه‌سازی نتایج پروژه با سامانههای موجود، مهاجرت‌دهی داده‌های بانک قدیمی اطلاعات اقلیمی به پایگاه داده جدید و برطرف کردن ایرادات گذشته آن و اینکه اختلالی در فعالیتهای جاری سازمان به‌وجود نیاید، تا پایان سال ۱۳۹۴ به‌طول انجامیده است.
بخش بسیار غیرمنصفانه بیان بالا نیز این عبارت است که «اجرای پروژه آسیب فراوانی به منابع مالی و فعالیتهای سازمان هواشناسی وارد کرد»؛ اجرای این پروژه به‌شیوه‌ای که مجری خارجی آن را وادار کرد تا به تمام تعهدات خود و حتی فراتر از آن عمل کند و کارشناسان سازمان را نیز در یک موضع قدرتمند برای بیان ایرادات سامانه‌ها و تحویلگیری عملیاتی آنها قرارداد، مسلماً مستلزم صرف وقت بسیار بوده است، اما یقیناً آورده‌های ارزشمندی برای آینده سازمان داشته و خواهد داشت که بتوانند این سامانه‌ها و موارد مشابه را منطبق بر نیازهای خود توسعه داده و به‌کار گیرند؛ آیا انصافاً این دستاورد «آسیب فراوان به منابع مالی و فعالیتهای سازمان» بوده است؟
در تکمیل مطالب این بخش چنانچه لازم باشد در یک نوشتار جداگانه به رویه‌های قبلی سازمان هواشناسی در تحویل نتایج قراردادهای این سازمان خواهم پرداخت تا ابعاد دیگری از دستاوردهای پروژه IRIMO-IS در بخش آموزش نیروی انسانی و تحول سازمانی برای انجام آزمونهای تحویلگیری نتایج پروژه‌ها مشخص شود.
شایان ذکر است که اگر برخی مدیران فعلی و کارشناسان آن زمان پروژه به‌خاطر داشته باشند، در سفر دوهفته‌ای که به فرانسه برای انجام آزمونهای تحویل نرمافزارها در محل شرکت مجری موسوم به آزمونهای FAT داشتند، تأمین تمام نیازمندیهای پروژه را تائید و فرم‌های تحویلگیری آنها را امضاء کرده بودند، در حالی که این نرمافزارها هنوز با ایرادات متعددی همراه بودند؛ در واقع اگر دقت‌نظر عاملیت چهارم وجود نمی‌داشت، اتفاقاً پروژه در همان زمان تعیین‌شده اما به‌صورت کاملاً ناقص و نا‌کارآمد تحویل سازمان می‌شد؛ اینکه پروژه تا حدودی از زمانبندی اولیه آن فاصله گرفته است، صرفاً تأمین منافع ملی و حصول اطمینان از تحویلگیری کامل و دقیق نتایج آن بر اساس استانداردهای نماتن در کشور بوده است.
فرموده‌اند: «در این بین تنها مدیریت پروژه بود که از اجرای این پروژه منتفع گردید و هزینه مدیریتپروژه از سه درصدبه‌سبب طولانی شدن اجرا به ۳۰ درصد افزایش یافته بود که با پیگیری و تأکید مدیریت فعلی سازمان این روند فرسایشی متوقف و با آنکه پروژه کامل نشده بود به‌ناچار در سال ۱۳۹۴ اجرای پروژه پایان‌یافته اعلام شد».
در ارتباط با این ادعا لازم است به‌اطلاع برساند که پرداخت هزینه‌های خدمات ارائه‌شده بابت مدیریت و عاملیت چهارم طرح بر اساس نفرساعات مصرفه و طبق تعرفه‌های سازمان مدیریت و پس از تأییدات سلسله‌مراتبی معاونتهای فنی و پشتیبانی و نهایتاً با تأیید ذی‌حساب سازمان و مطابق توافق سازمان و الحاقیه‌های قانونی قرارداد انجام کار صورت گرفته است.
اما اینکه گفته شده است : «با آنکه پروژه کامل نشده بود به‌ناچار در سال ۱۳۹۴ اجرای پروژه پایان‌یافته اعلام شد»، باید به‌عرض برسد که مطلقاً این‌گونه نبوده است و گواه مستند و کامل آن صورت‌جلسات تحویلگیری قطعی نیازمندیهای پروژه است که تماماً به امضاء کارشناسان محترم سازمان رسیده‌اند.
در اینجا البته باید اذعان کرد که مانند بسیاری از پروژه‌های حوزه IT، در زمان تحویلگیری سامانههای پروژه، برخی از نیازمندیهای اولیه توسط سازمان تغییر داده شدند و نیازمندیهای جدید مطرح شدند که در محاسبات مالی قرارداد مجری پروژه مورد تهاتر قرار گرفتند لذا این عبارت «که به‌ناچار در سال ۱۳۹۴ اجرای پروژه پایان‌یافته اعلام شد» عبارت صحیح و منصفانه‌ای نیست؛ اینکه سال ۱۳۹۴ سال پایان پروژه باشد مورد توافق سازمان قرار گرفته بود و با اعلام توانمندی کارشناسان سازمان برای نگهداری سامانههای پروژه، سازمان اعلام کرد که نیازی به خدمات پشتیبانی مجری نداشته و به این ترتیب موردی نیز برای ادامه همکاری «مدیریت طرح» وجود نداشت و این همکاری به‌طور طبیعی در این زمان خاتمه یافت، هرچند تا اواخر سال ۹۵ نیز همچنان برخی خدمات مدیریت طرح ادامه داشته است.
گفته شده است: «لازم به یادآوری است که سازمان هواشناسی از ۲۰ سال پیش اقدام به تولید و ارائه پوشه‌های پروازی نموده است که از سال ۱۳۸۵ این پوشه‌ها به‌صورت خودکار در حال تولید بوده و سازمان از ابزارهای مختلفی برای تولید محتوا استفاده کرده و می‌کند که کاملاً منطبق با استانداردهای جهانی است…».
در این باره نیاز است تا توضیح نسبتاً طولانی‌تری داده شود و لازم است تا توجه مخاطبین محترم به معنی و مفهوم واقعی پوشه پروازی و تأثیر آن در ایمنی پروازها جلب شود؛ استانداردهای مورد نظر مسئولین هواشناسی بنا بر اذعان خودشان متعلق به ۲۰ سال پیش است. از نظر استانداردهای ایکائو سازمانهای هواشناسی باید بر اساس تواناییهای فنی و علمی خود نسبت به تولید پوشه پروازی اقدام کنند؛ در واقع یک پوشه پروازی ساده باید آخرین گزارش معتبر وضع هوای فرودگاه مبدأ و مقصد، آخرین و معتبرترین پیش‌بینی فرودگاهی برای فرودگاه مبدأ و مقصد، نقشه پیش‌بینی قائم باد و دما برای ساعتی که پرواز انجام می‌شود، نقشه معتبر sigwx مربوط پدیده خاص و خطرناک جوی مخصوص ارتفاعی که هواپیما پرواز خواهد کرد و گزارشهای sigmet و Airmet در صورتی که صادر شده باشند را در خود داشته باشد.
وقتی صحبت از پوشه پروازی می‌شود، طبیعی است که اطلاعات هر پرواز باید به‌صورت مجزا تهیه و در اختیار خلبان قرار گیرد؛ اینها حداقل‌های اشاره‌شده در استانداردها است که باید رعایت شوند؛ هر کدام از نقشه‌های پروازی بر اساس استاندارد برای ۶ ساعت معتبر هستند و روزانه باید ۴ مرتبه به‌روزرسانی شوند همچنین این نقشه‌ها باید برای پروازهای سطوح پایین، متوسط و بالا جداگانه تهیه شوند اما اگر مخاطبین علاقمند به بخش هوانوردی سایت سازمان هواشناسی مراجعه کنند، به‌وضوح مشاهده خواهند کرد که استانداردهای ایکائو به‌درستی و کامل رعایت نمی‌شوند.
در پروژه IRIMO-IS استفاده از یک سامانه پیشرفته برای تولید خودکار پوشه پروازی از سوی مجری آن پیشنهاد شد که مورد استقبال مسئولان وقت سازمان قرار گرفت؛ آماده‌سازی این سامانه به‌عنوان یک ابزار مؤثر برای بهبود خدمات هوانوردی سازمان هواشناسی با صرف وقت بسیار زیادی از مجری و کارشناسان سازمان همراه بود که در نهایت به‌دلایل کاملاً نامعلوم پس از تحویلگیری آن، مورد بی‌توجهی قرار گرفت و آن را در مدار استفاده عملیاتی قرار ندادند.
در اینجا و از باب اهمیت این سامانه، فقط به ذکر یک نکته بسنده می‌شود که بر اساس آخرین اطلاعات موجود، نیروی هوایی کشور فرانسه، با وجود دولتی بودن شرکت MFI و محصولات آن برای اعلام وضعیت مسیرهای پروازی، از محصول شرکت COROBOR به این منظور استفاده می‌کند یعنی همان محصولی که مورد بی‌توجهی سازمان هواشناسی قرار گرفته است!
اگر قابلیت پوشه پروازی کاری پر از عیب و نقص بوده است، چرا پیاده‌سازی آن مورد تأیید قرار گرفته، تحویل شده و هزینه آن پرداخت شده است؛ کدام ایراد مکتوب در مورد این سامانه از سوی سازمان به مجری منعکس شده که برطرف نشده است؟! آیا برای هر ادعایی در این خصوص حتی یک سند می‌توانند ارائه کنند؟
گفته شده است: «با توجه به اینکه نرم‌افزارهای پیاده‌شده در پروژه IRIMO-IS تماماً خارجی هستند، مشخص نیست که ایشان دغدغه کدام‌یک را دارند؛ استفاده از نرم‌افزارهای خارجی و یا حمایت از توان داخلی…».
واقعیت این است که پروژه IRIMO-IS با RFP کاملاً مشخص و با نیازمندیهای بسیار روشن به مناقصه گذاشته شد و شرکتهای داخلی می‌توانستند با همکاری شرکتهای توانمند خارجی در آن شرکت کنند؛ در جریان اجرای این پروژه، نیروهای کارآمدی هم در شرکت ایرانی همکار پروژه و هم در بدنه کارشناسی سازمان تربیت شدند که امروز می‌توانند به‌خوبی نیازهای سازمان هواشناسی کشور را برآورده کند؛ دغدغه ما همانند عموم مسئولان محترم کشور این است که وقتی می‌توان نیازمندیهای کشور را توسط متخصصین داخلی تأمین کرد، چرا باید به شرکتهای خارجی متوسل شد؟ سازمان هواشناسی کشور باید پاسخگوی این سؤال مهم باشد که چرا می‌خواهد پروژه‌ای را بدون آنکه امکان حضور شرکتهای داخلی برای آن فراهم باشد، بدون برگزاری مناقصه و با ترک تشریفات به یک شرکت خاص واگذار کند؟ این شرکت خارجی چه‌برتری ویژه‌ای نسبت به شرکتهای دیگر دارد؟!
در حال حاضر بیش از ۱۰۰ شرکت بین‌المللی در زمینه تولید داده و نرمافزارها و سخت‌افزارهای هواشناسی در کشورهای آمریکا، انگلستان، ژاپن، چین، فرانسه، چک و… فعالیت می‌کنند، شرکت MFI چه‌برتری مشخصی نسبت به این شرکت‌ها دارد؟!
اما یک واقعیت بسیار نگران‌کننده‌تر این است که اگر مخاطبین محترم به سایت شرکت MFI مراجعه کنند، به‌وضوح درمی‌یابند که در پشت هدف ادعایی در قرارداد با این شرکت برای انتقال دانش فنی هواشناسی به کشور، هدفگذاری شده است که در نهایت سامانههای حاصل از اجرای پروژه IRIMO-IS کنار گذاشته شوند و سازمان هواشناسی کشور به استفاده از محصولات این شرکت و صرفاً به‌عنوان یک خریدار جهان سومی روی آورد.
شرکت MFI سالهاست که به یک فروشنده محصولات به ایران و دیگر کشورها تبدیل شده است؛ در اینجا باید این سؤال مهم از مسئولان محترم هواشناسی کشور پرسیده شود که تاکنون تا چه‌حد در دریافت دانش فنی هواشناسی از این شرکت موفق بوده‌اید؟
و در این رابطه یک واقعیت تلخ نیز وجود دارد و آن اینکه شرکت MFI رقیب سرسخت مجری خارجی پروژه IRIMO-IS است و کاملاً مصمم است تا با استفاده از فرصت به‌دست‌آمده کنونی تمامی دستاوردهای این پروژه که با تلاش و همت فراوان به‌دست آمده‌اند را به نابودی بکشاند و این قطعاً یک خطر بزرگ برای منافع ملی است.
و اما اینکه گفته شده است از توانمندی داخلی برای ایجاد یک سامانه پیشرفته به‌منظور ارائه داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی جاده‌ای استفاده کرده‌اند، بسیار جای قدردانی دارد؛ سؤال این است که چرا از این توانمندی و مشابه آن در نزد شرکتهای دانش‌بنیان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات برای آنچه می‌خواهید در قرارداد جدید خود از شرکت MFI خریداری کنید، استفاده نمی‌کنید؟!
چرا فکر می‌کنید داشته‌های علمی و فناورانه این شرکت آن‌چنان بالاست که بلاشک باید به‌منظور پیشرفت هواشناسی کشور برای همیشه در دامان این شرکت قرار گرفت؟ اگر برای شما توانمندی بلامنازع این شرکت محرز است، چرا یک مناقصه شفاف برگزار نمی‌کنید تا شائبه‌ای برای همکاری با این شرکت به‌دلیل وجود برخی “منافع افراد خاص” وجود نداشته باشد؟
در خاتمه خدای منان را گواه می‌گیرم که آنچه در بالا گفته شد، بر اساس دانش این حقیر، چیزی جز حقیقت و واقعیت‌های مرتبط با موضوع نبوده است و امیدوارم برای آنان که اهل حق و عدالت هستند، کافی باشد”.
منبع: خبرگزاری تسنیم
لینک کوتاه خبر: http://tn.ai/1706592
