معرفی مرکز مهندسي محيط زيست
مركز مهندسيی محيط زيست فعاليت خود را در جهاددانشگاهی صنعتی شريف با تمركز بر مطالعه، مشاوره، طراحی، اجرا و راه اندازی پروژه های مختلف در زمینه مهندسی محیط زیست، مدیریت پسماندهای ویژه، صنعتی و شهری، مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی EIA، شناسايي منابع آلاينده و ارائه راهكار مناسب جهت رفع آلودگی آغاز كرد. اين مركز با اتكا بر دانش تخصصی اعضا و با بهره گيری از امكانات و توان تخصصی مجموعه، در زمينه های نرم افزاری و سخت افزاری از جمله ارائه روش های کاربردی در تقليل اثرات سوء پروژه ها، تدوين برنامه مديريت زيست EMP و تدوين سيستم مديريت زيست محيطی EMS پيشتاز بوده است.
اعضای این مرکز توانستند برای اولین بار مفهوم اکولوژی صنعتی را در علوم مدیریت و محیط زیست ایران مطرح نمایند. که حاصل آن تاسیس گروهی با نام گروه پژوهشی اکولوژی صنعتی در پژوهشکده توسعه تکنولوژی جهاددانشگاهی صنعتی شریف است. این گروه پژوهشی علاوه بر انجام پروژه‌های تحقیقاتی و کاربردی، انجام پروژه‌های تحقیقاتی را در زمینه اکولوژی صنعتی برای اولین بار در ایران آغاز کرده است.
اکولوژی صنعتی
اکولوژی صنعتی رویکرد جدیدی برای مطالعه جریان مواد و انرژی و اجرای استراتژی های تولید پایدار است. اکولوژی صنعتی مفهومی است که در آن یک سیستم صنعتی، هماهنگ با سیستمهای اطراف خود و نه به صورت جدا از آن ها مورد بررسی قرار می گیرد. اکولوژی صنعتی به دنبال بهینه سازی چرخه کل مواد از مواد اولیه تا مواد نهایی، اجزاء، محصول، ضایعات و دفع نهایی است. هدف اولیه اکولوژی صنعتی ارتقاء توسعه پایدار در سطوح محلی، منطقه ای، ملی و جهانی است.
اکولوژی صنعتی یک زمینه مطالعاتی بین رشته ای است که شامل مطالعه مرتبط با اکوسیستم صنعتی، همزیستی صنعتی (IS)، متابولیسم صنعتی (IM) و قوانین و مقررات برای توسعه و کاربردهای اکولوژی صنعتی است. با تقلید از ویژگی های مناسب اکوسیستم های بیولوژیکی، رویکردهای مختلفی را از نظر فنی و مدیریتی برای طراحی اکوسیستم های صنعتی و تبدیل سیستم های صنعتی به اکوسیستم های صنعتی می‌توان ارائه کرد. هدف اصلی اکولوژی صنعتی، توسعه اکوسیستم‌های صنعتی تقریباً حلقه بسته است که متعادل، متنوع و به تدریج در حال تغییر در جزییات از نظر مبادله مواد و انرژی است.
اکولوژی صنعتی یک چارچوب مبتنی بر سیستم پویا است که مدیریت فعالیت‌های انسانی را به صورت پایدار به طرق زیر امکان پذیر می سازد:
- به حداقل رساندن مصرف ماده و انرژی
- تضمین کیفیت زندگی قابل قبول برای مردم
- به حداقل رساندن اثرات اکولوژیکی فعالیت های انسانی تا جایی که اکوسیستم طبیعی پایدار بماند
- حفظ پایداری اقتصادی سیستم ها برای صنعت
در حقیقت در سیستم های مبتنی بر اکولوژی صنعتی، زائدات یک واحد، مورد استفاده واحد دیگر قرار می گیرد و به عنوان مواد و انرژی آن واحد به کار گرفته می شود. در این حالت از یک سو بر میزان درآمد واحد اول افزوده شده و از منابع طبیعی کمتری استفاده می شود و از سوی دیگر، به دلیل عدم ورود آلودگی‌ها به محیط، از هزینه‌های اجتماعی که قبلاً به جامعه تحمیل می شد جلوگیری می‌شود.
اهدف اکولوژی صنعتی
- ارتقاء توسعه پایدار در سطوح محلی، منطقه ای، ملی و جهانی
- استفاده پایدار از منابع
- حفظ سلامت بوم شناختی و انسان
- ارتقای عدالت زیست محیطی (بین اجتماعی)
- حداقل استفاده از منابع تجدید ناپذیر
- ترویج روش های استفاده از پسماندهای بازیافتی از یک فرایند تولید به عنوان ورودی در فرآیند دیگر
- بهینه سازی جریان مواد (یعنی دستیابی به استفاده کارآمد از مواد و انرژی در تولید)
- تغییر فرآیندهای صنعتی از حالت خطی به فرآیندهای حلقه بسته
همزیستی صنعتی
همزیستی صنعتی یک زیر مجموعه از اکولوژی صنعتی است. این مفهوم توصیف می کند که چگونه شبکه ای از سازمان های گوناگون می تواند تغییرات زیست محیطی و تغییر فرهنگ دراز مدت را ایجاد و به اشتراک معاملات متقابل سودآور و بهبود فرآیندهای تجاری و فنی قوت بخشد. اگرچه قرابت جغرافیایی اغلب با همزیستی صنعتی مرتبط است، اما ضروری و کافی نیست و تمرکز تکمیلی بر مبادله منابع فیزیکی است. در عمل، استفاده از همزیستی صنعتی منجر به عملیات تجاری، بازیابی، استفاده مجدد از منابع باقی مانده وبهره وری مولد اقتصاد برای طولانی مدت می شود. این به نوبه خود فرصت های کسب و کار را ایجاد می کند، تقاضای منابع زمین را کاهش می دهد و به سمت ایجاد یک اقتصاد چرخه ای اقدام می کند.
