همایش فرهنگی – پژوهشی بحران آب با هدف ارتقاء سطح دانش و آگاهی دانش آموزان به عنوان نسل آینده ی کارشناسان و متخصصان کشور و ایجاد انگیزه و علاقه در آنان برای آشنایی با آسیب های موجود در حوزه ی آب و ارائه راهکارهای برون رفت، به همت مجتمع آموزشی شهید مهدوی و با همکاری سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف و با حمایت انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف، شرکت آب و فاضلاب و شهرداری منطقه یک تهران، شرکت آب منطقه ای تهران برگزار شد.
بررسی چگونگی تدوین واحد درسی در زمینه بحران آب، موضوع پنل تخصصی این همایش بود که با حضور مدیران و کارشناسان حوزه ی آب و حوزه ی فعالیتهای آموزشی مورد بررسی قرار گرفت.
در این همایش، مهندس علی مهدی زاده مدیر توسعه تکنولوژی و مدیر آزمایشگاه تکنولوژی و تجهیزات آب و آبیاری سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف درباره بحران آب و نقش تکنولوژی های نوین آبیاری در کاهش این آسیب ها مطالبی را جهت آشنایی دانش آموزان حاضر در همایش ارائه کرد.
وضعیت منابع آب کشور، منابع آب تجدید شونده در ایران و جهان، تقسیم بندی سرانه منابع آب تجدید شونده، حجم مصرف منابع آب کشور در بخشهای مختلف کشاورزی، خانگی و صنعتی و برآورد نیاز آبی کشور در افق ۱۴۲۰ از جمله موضوعاتی بود که مهندس مهدی زاده به صورت تصویری و در قالب نمودار و جدول به حاضران در همایش نشان دادند.
مدیر آزمایشگاه تکنولوژی و تجهیزات آب و آبیاری سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف با اشاره به اینکه هم اکنون حدود ۹۲ درصد منابع آب کشور در حوزه ی فعالیت های کشاورزی به مصرف می رسد، راه کارهایی را برای مدیریت مصرف آب و برون رفت از بحران کم آبی با مد نظر قرار دادن این موضوع که بخش کشاورزی در ایران بیشترین آب را به مصرف می رساند، ارائه کرد.
وی به توسعه تکنولوژی های آبیاری نوین در اراضی آبی، نوآوری و بهبود کیفیت سامانه های نوین آبیاری، جلوگیری از توسعه زمین های کشاورزی، آموزش بهره برداران و کشاورزان، توسعه و توجه به آب مجازی، توسعه کشت گلخانه ای، اصلاح الگوی کشت، مسدود کردن چاه های غیر مجاز، ترویج استفاده بهینه از آب موجود و استفاده از کنتورهای حجمی در فعالیت های کشاورزی به عنوان راه کار مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی اشاره کرد.
در اولین همایش فرهنگی- پژوهشی بحران آب که در مجتمع آموزشی شهید مهدوی برگزار شد، دکتر محمد درویش عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع با اشاره به اینکه بحران آب در کشور ما بحرانی جدی است، نشست زمین که امروز در وسعتی قابل توجه در مناطق مختلف کشور اتفاق افتاده است نتیجه ی برداشت های بی رویه آب های زیر زمینی ذکر کد و افزود: در ایتالیا و اسپانیا نشست زمین اتفاق می‌افتد و کمیته ای به ریاست نخست وزیر شکل می گیرد که جلوی این روند را از زمانی که متوجه شده اند بگیرند. اما در ایران ما این رقم به ۵۴ سانت یعنی ۱۴۰ برابر شرایط بحرانی رسیده است. آیا ما کاری در این زمینه کرده ایم؟ آیا برنامه ریزی خاصی در زمینه ی مهار این اتفاق تلخ یعنی نشست زمین انجام داده ایم؟
وی با ارائه آمارهایی در زمینه ی خشکی رودخانه ها و تالابها و …و ابراز تاسف از اینکه هیچ کدام از اتفاق هایی که در حوزه ی منابع آبی کشور بوجود آمده، باعث نشده است آنطور که باید توجه ما به این موضوع جلب شود گفت: دنیا همیشه از کابوسی به نام نیومکزیکو می‌ترسید که سرش بیاید. در نیومکزیکو زمین ۳۲ سانتی متر در سال نشست می‌کند و همیشه در همه سندهای سازمانهای بین‌المللی از آن به عنوان بالاترین نرخ افت سطح آب زیرزمینی یاد می کنند. اما در سال ۲۰۱۰ سازمان زمین شناسی ایران رقمی برای نشست زمین در دشت شهریار در جنوب تهران اعلام کرد که نشان داد این رقم به ۳۶ سانتی متر در سال رسیده است؛ یعنی اینکه کشور ما در منطقه ای که یکی از مناطق برخوردار ما از نظر سفره‌های آب و ریزش‌های آسمانی است، رودخانه‌های خیلی خوبی هم دارد، ۴ سانتی متر رکورد کره زمین را در فرونشست زمین شکسته است.
وی پدیده نشست زمین را شبیه انقراض یک گونه عنوان کرد و افزود: اگر این اتفاق بیافتد دیگر قابل جبران نیست و باید تلاش کنیم در مناطق دیگری این اتفاق نیافتد.
دکتر درویش اظهار امیدواری کرد با تلاش بیشتر و درک صحیح مشکلات به وجود آمده در حوره ی آب، اصلاح روشها و نوع محصولات کشاورزی و تعریف گزینه های جدید برای تامین معشیت مردم و حرکت به سمت توسعه ای که کمترین مصرف آب را داشته باشد، جلوی خسارت های بیشتر در بخش آب و خاک کشورمان گرفته شود.
در ادامه، مهندس دهقان کارشناس ارشد منابع آب زیرزمینی و مجری طرح احیا و تعادل بخشی و مهندس نیروبخش کارشناس دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا با ارائه مطالبی در حوزه ی منابع آبی کشور، مطالبی را در ارتباط با اهمیت آب در نظام خلقت، فیزیولوژی بدن، موجودات زنده، محیط زیست، تولید و حفظ اکوسیستم کره زمین، آب و تمدن های بشری، آب در آیینه ادیان، آبخان ها، سیستم های بهره برداری از آب های زیر زمینی، درصد مصارف آب در کشورهای با درآمد متفاوت، آب مجازی و برخی از اثرات استفاده غلط از منابع آب ارائه کردند.
استفاده از پسابهای شهری و صنعتی، اصلاح الگوی کشت در مناطق مختلف کشور، توجه به مسئله آب مجازی و تنظیم مقررات بازرگانی متناسب با آب مجازی بخشی از راه کارهای عبور از بحران آب بود که توسط سخنرانان ارائه شد.
پنل تخصصی این همایش به منظور بررسی چگونگی تدوین واحد درسی در زمینه بحران آب با حضور آقایان مهندس نیرو بخش از وزارت نیرو، مهندس مهدی زاده از سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف، دکتر احیایی از موسسه یاوران سرزمین آریا، مهندس جناب از سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف، مهندس ثقفی سردبیر فصلنامه تخصصی بوم و جمعی از فعالان محیط زیست، مدیران و مسئولان مجتمع شهید مهدوی و نمایندگان دانش آموزان در مقاطع مختلف برگزار شد.
مهندس سید محسن جناب عضو هیات علمی و رئیس مرکز آموزش سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف در پانل تخصصی این همایش، با تقسیم مجموعه اقدامات قابل انجام به دو قسمت زیرساختی و اصلاح رفتاری، نقش و اهمیت اصلاح بینش و رفتارهای اجتماعی را مورد تاکید قرار داد.
وی شناخت موضوع، منابع هدررفت آب، مفهوم آب مجازی و ممیزی مصرف را از مهمترین مباحثی دانست که باید در فرآیند آموزش دیده شوند.
مهندس جناب با اشاره به اینکه لازم است آموزش ها کاملاً ماهیت کاربردی و عملی داشته باشند گفت: همین فعالیت های عملی ساده، مثل ممیزی مصرف آب در محیط زندگی و موارد مشابه، ضمن تعمیق فرآیند یادگیری زمینه رشد خلاقیت و نوآوری را در دانش آموزان ایجاد می نماید.
عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی صنعتی شریف موضوع آموزش مربیانی که مباحث مربوطه توسط آنان ارائه خواهد شد را مورد تاکید قرار داده و اظهار داشت: مربیان این بخش باید آموزش های لازم را در این زمینه دیده و برای انتقال این مباحث به دانش آموزان انگیزه و حس لازم را داشته باشند. این نوع آموزش در واقع نوعی مدیریت پروژه دانش آموزی است که مربیان باید این مسئولیت را به خوبی بشناسند.
وی با اشاره به فرایند بسیار طولانی تایید و تدوین موضوعات جدید برای افزودن به کتاب های درسی دانش آموزان در سطح کلان، انجام فعالیت های ترویجی به موازات آن را مورد تاکید قرار داد. در این بخش می توان از انواع مسابقات و جشنواره های علمی، سمینارها و همایش ها، مقاله نویسی، داستان نویسی، انیمیشن و نقاشی برای ترویج کمک گرفت.
ایجاد کارگروهی تخصصی برای برنامه ریزی، طراحی، تولید ایده و هدف گذاری فعالیت ها موضوع دیگری بود که توسط ایشان مطرح گردید.
وی افزود:این کارگروه لازم است که تنوعی از تخصص ها را داشته باشد. از جمله متخصصین حوزه ی آب، کارشناسان حوزه ی آموزش که قادر باشند یک موضوع تخصصی را به یک محتوای آموزشی تبدیل و رسانه و روش ارائه برای آن ارائه نمایند.
مهندس جناب، حضور نمایندگانی از سازمانهای آب منطقه ای و آموزش و پرورش را از جنبه عملیاتی و کاربردی شدن تصمیمات در این زمینه بسیار مهم ذکر کرد.
وی با بیان اینکه فعالیتهای آموزشی سازمان جهاد دانشگاهی صنعتی شریف به طور مشخص متمرکز بر آموزش های مهارتی و کاربردی است، و وظیفه اصلی آن حرکت در مسیر انتقال و بومی سازی فناوری، دانش و مهارت است، از آمادگی این مرکز برای همکاری با دیگر مراکز آموزشی در حوزه ی بحران آب خبر داد.
دکتر احیایی از فعالان حوزه محیط زیست و مدیر عامل موسسه یاوران سرزمین آریا عنوان نمود: باید مسائل را به سمتی ببریم که دانش آموزان که آینده سازان کشور هستند نسبت به کشور و محیط زیست و منابع ایران عشق و علاقه داشته باشند وقتی عشق و علاقه نسبت به سرزمین مادری وجود داشته باشد، خود به خود می توانند در خود حل مسئله آب اقدام کنند.
وی افزود: باید یادگیری را جایگزین آموزش کنیم. ما در حال حاضر مشکل سازه ای نداریم و توان علمی و فنی سازه ای خیلی خوبی داریم ولی این توان طی سالیان گذشته نتوانسته است مسئله آب کشور را حل نماید.
مهندس نیروبخش در این پنل با طرح این سئوال که به دنبال چه هستیم و چه کاری می خواهیم انجام دهیم؟ به مشکلات و موانع موجود بر سر راه افراد دلسوز در این حوزه اشاره کرد و اظهار امیدورای نمودند توجه به رفع معضلات این حوزه با کمک همه ی مسئولان کشور دلسوزانه پیگیری و اجرایی شود.
وی در خاتمه سخنان خود، پیشنهاد دادند باتوجه به گستردگی موضوع آب، در جلسات دیگری این مسائل بررسی و به نتیجه ختم شود.
آقای مهندس مهدی زاده در این پنل درخصوص اینکه دانش آموزان در آینده قرار است در همین سرزمین نقش آفرینی کنند و تصمیم سازان و تصمیم گیران آن باشند. باید از تجارب گذشته درس بگیریم و برای حل مشکلاتی مثل مسئله آب باید با دید جامع نگری وارد شویم و از بخشی نگری خودداری کنیم و این تجارب را به دانش آموزان منتقل کنیم تا یاد بگیرند که برای حل مسائل صرفا از یک جنبه موضوع را بررسی و تحلیل کردن و ارائه راه حل، نمی تواند مثمرثمر باشد.
دکتر مهدوی نیا از اعضای هیات موسس مجتمع آموزشی شهید مهدوی اظهار امیدواری کرد، مجتمع آموزشی شهید مهدوی که برای اولین بار همایش فرهنگی- پژوهشی بحران آب را با همکاری سازمانهای فعال در حوزه ی آب آغاز کرده است، بتواند با کمک کارشناسان این حوزه و برگزاری سمینارها و همایش های دیگری در این حوزه، فعالیتهای عملی در حوزه ی آموزش دانش آموزان را که از مدتها قبل به صورت ابتدایی اغاز شده است ادامه داده و با ارتقاء این آموزش ها الگویی را در این زمینه ارائه نماید.
پخش کلیپ سمفونی آب با حضور استاد محمد سریر آهنگساز و موسیقی‌دان ایرانی که آلبوم صوتی و تصویری و کتاب پوئم سمفونیک آب که از آثار ایشان است، اجرای نمایش و شعرخوانی توسط دانش آموزان خیریه کهریزک با موضوع آب، بازدید از رصدخانه مجتمع شهید مهدوی، تقدیر از دانش آموزان برگزیده بخش مسابقه همایش بحران آب از دیگر برنامه های این همایش بود.
همچنین در نمایشگاهی که در حاشیه همایش فرهنگی – پژوهشی بحران آب برگزار شد، فعالیتهای دانش آموزان مجتمع آموزشی شهید مهدوی در قالب شعر، موسیقی، نقاسی، فیلم کوتاه، نمایش، عکاسی و دست سازه ها در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
این همایش یک روزه، شنبه ۲۹ اردیبهشت ماه در مجتمع آموزشی شهید مهدوی و با حضور دنش آموزان مقاطع مختلف و کارشناسان حوزه ی آب برگزار شد.
